Müteahhitlik kesiminin elindeki inşaat ruhsatı stokunun bayağı azaldığı anlaşılıyor. Bu yüzden de yeni inşaat ruhsatı alımına ağırlık verilmeye başlandı.
TÜİK tarafından dün açıklanan ilk dokuz ayın verilerinden yola çıkarak yaptığımız hesaplamalar, özellikle üçüncü çeyrekte alınan inşaat ruhsatları kapsamındaki daire sayısının geçen yılın çok üstünde olduğunu gösteriyor. Geçen yıl üçüncü çeyrekte inşaat ruhsatına konu daire sayısı 58 bin düzeyindeydi. Sayı bu yıl 146 bine tırmandı.
Bu yılın üçüncü çeyreğindeki sayı 2018’i de geride bıraktı. Ama 2017’ye yaklaşılması söz konusu bile değil. 2017’nin üçüncü çeyreğinde tam 524 bin daire için inşaat ruhsatı alınmıştı.
İlk dokuz aylık veriler açısından da rekor 2017 yılında. Söz konusu yılın ilk dokuz ayında tam 1 milyon 173 bin daire için inşaat ruhsatı alınmıştı. Sayı bir sonraki yıl yarıya düştü, hatta daha aşağıya, geçen yıl ise dip görüldü.
2019’un ilk dokuz ayında 181 bin olan daire sayısı bu yıl 358 bine yükseldi.
Özellikle geçen yıl yeni inşaat yapma konusunda frene çok sert basılmıştı. İşte bu yıl yeniden en azından ruhsat alma anlamında bir artış oldu.
Bu ruhsatlarla hemen inşaata başlanacağı beklenmez tabii ki, ama belli ki eğilim değişim gösteriyor, inşaat sektöründen yeniden canlanma işaretleri geliyor.
Geçmişin ruhsatı izin belgesine dönüşüyor
Özellikle 2018 ve önceki yıllarda alınan yüklü miktardaki inşaat ruhsatlarıyla tamamlanan konutlar kullanıma hazır hale geliyor ve bir anlamda ruhsattan izin belgesine geçiş yaşanıyor.
Her ne kadar bu yılın ilk dokuz ayında yapı ruhsatına bağlanan daire sayısı önceki üç yılın altındaysa da, söz konusu yıllarla önemli bir fark yok. En azından inşaat ruhsatında olduğu gibi yıldan yıla çok büyük dalgalanmalar gözlenmiyor.
Yapı ruhsatında geçen yıl oluşan hızlı gerilemenin etkisi mutlaka görülecek ama bu muhtemelen 2021 ve 2022’de olacak. Ruhsat alınan inşaatlara başlamaları için müteahhitlerin bir süresi var; ayrıca hemen başlanmış olsa bile bir inşaatın bir yıldan önce bitmesi de pek söz konusu değil. İşte bu yüzden 2019’daki düşük ruhsat etkisini önümüzdeki yıllarda gösterecek. Konut arzında, yani yapı kullanma izin belgesine konu konut sayısında çok hızlı olmasa da 2018’den beri devam etmekte olan gerileme önümüzdeki yıllarda daha belirgin hale gelecek.
KONUT FİYATLARI NASIL ETKİLENİR?
Gidişatın ne söylediğini özetleyelim:
Konut inşaatına başlama eğilimi artıyor.
Ancak önümüzdeki bir-iki yıl, özellikle geçen yıl az sayıda ruhsat alınması ve bağlı olarak az sayıda inşaata başlanması yüzünden konut arzı düşük kalacak.
Gidişat böyle olduğuna göre akla şu soru geliyor:
“Konut arzının azalması, arz-talep kuralının devreye girmesine ve fiyatların hızla artmasına yol açacak mı?”
Pek sanmıyoruz. Çünkü birincisi, yeni konutların fiyatları zaten çok yüksek.
İkincisi, tüm dünya ekonomilerinin kapanma eğilimi içine girdiği, bunun Türkiye’yi de kapsayacağının görüldüğü bir dönemde eğer bu yaz uygulamaya konulan ve ekonominin gerçekleriyle hiç örtüşmeyen yeni bir kredi olanağı gündeme getirilmezse, konut piyasası bir süre iyice küçülecek, daralacak. Faizlerin giderek arttığı bir dönemde de zaten ne ucuz kredi söz konusu olur ve herhalde artık böylesine avantajlı bir kredi olanağı doğsa bile bu kredi konut alımı için kullandırılır.
Dolayısıyla arz muhtemelen 2021’de bu yıldan daha az olacak ama talepteki daralma daha belirgin hissedilecek. Ekonominin fazla büyümediği, hatta belki de daraldığı bir dönemde konut fiyatlarının talep kaynaklı olarak artış göstermesi pek söz konusu olmayacak.
Dünya
