Tüm dünyayı etkisi altına alan koronavirüs pandemisinin en fazla etkilediği yatırımlar arasında yer alan AVM’lerde önümüzdeki dönemde planlanan açılışlar yeniden gözden geçiriliyor. Şimdiye kadar yurtiçi ve yurtdışında 50’nin üzerinde AVM’ye proje, konsept geliştirme, kiralama ve yönetim hizmeti veren KDM Danışmanlık Kurucusu Murat İzci, 2020 sonuna kadar 11, 2021’de 26 ve 2022’de de 7 yeni AVM açılışı planlandığını belirterek, “Ancak pandemi yüksek olasılıkla bu açılışları etkileyecek, sadece yeni yatırımları değil mevcut AVM’lerin önümüzdeki dönem işleyiş şekillerini de değiştirecek. Önümüzdeki dönemde kapanmalar olabilir” dedi. KDM tarafından hazırlanan “Türkiye’nin AVM Haritası” araştırmasının sonuçlarının açıklanması amacıyla düzenlenen online toplantıda konuşan İzci, halihazırda Adana’da yer alan ve pandemi öncesine kadar hizmet veren Park Adana AVM’nin artık hizmet vermediğini, önümüzdeki dönem farklı bir işlev ile açılabileceğini belirtti. Toplantıda verilen bilgilere göre hali hazırda Türkiye’de faaliyet gösteren AVM sayısı 434 ve toplam pazar büyüklüğü ise 58 milyar dolar. Kiralanabilir alan açısından bakıldığında ise 13 milyon metrekareye ulaşan AVM’lerde istihdam edilen kişi sayısı da 520 bin civarında
“Plansız büyüme en büyük engel”
İzci’ye göre AVM’lerin modern perakendenin gelişimine, istihdama kayıtlı ekonomiye ve sosyalleşmeye büyük faydası var ancak plansız büyüme AVM’lerin hakettiği değeri görmesinin önündeki en büyük engel. Bugün Türkiye’de bin kişiye düşen kiralanabilir alan 157 metrekare iken Avrupa’da bu rakamın 206 metrekare olduğunu söyleyen İzci, “Biz sektör temsilcileriyle aramızda yaptığımız konuşmalarda hep gidilecek yol olduğundan bahsettik. Kendimize karşılaştırma olarak Avrupa’yı alırdık. Şu anda m2 bazında baktığımızda aramızdaki fark çok azaldı. Ama kişi başı gelir noktasında onlardan neredeyse 4 kat gerideyiz. Yeni yatırımlardan ziyade artık elimizdekini nasıl ayakta tutarız, buna odaklanmamız gerekiyor” dedi.
Geri dönüş süresi yüzde 20 ötelendi İzcinin verdiği bilgilere göre şu an AVM ciroları pandemi öncesinin yüzde 75’ine ulaşmış vaziyette. Hatta bazı AVM’lerde bu oran yüzde 88’e çıkmış. İkinci bir dalganın gelmemesi halinde yılsonuna kadar ciroların pandemi öncesi seviyelere ulaşacağı tahmininde bulunan İzci, “Sektör için en önemli katkılardan biri de ülkeye gelen turist. Yabancı turist oranı yüzde 25’e ulaşan AVM’ler var. 1 turist 10 vatandaşımız kadar alışveriş yapıyordu. Bu da ortalamada perakendecilerin yüzde 10-15 cirosunun turistlerden geldiği anlamına geliyor. Bugün gerçekleştiremediğimiz turist cirosunu hariç tutarsanız ve salgın kontrol altına alınırsa geçen yılın cirolarını yılsonunda görebileceğimiz umudunu taşıyorum” dedi. Yeni planlanan AVM’lerin de kendilerini pandemiye göre adapte etmek durumunda kalacağını anlatan İzci, AVM yatırımlarının geri dönüşünün de pandemi ile birlikte en az yüzde 20 oranında ötelendiğini belirtti.
“Şube kapanmaması için her şeyi yapıyoruz”
Bilindiği üzere pandeminin yoğun olarak hissedildiği mart, nisan ve mayıs aylarında AVM’lerin büyük çoğunluğu markalardan kira almazken sonraki üç ay için de ciro kirası gibi uygulamalara geçildi. İzci, “Bizler markaların şube kapatmaması için her şeyi yapıyoruz. Ama herkesin bir gerçeği var. Yeni açılan AVM’lerin kredi yükü bulunuyor. İndirim kolay olmuyor. Perakendeci dostlarımız ciro için pandemi öncesinin yüzde 40’ındayız diyor ama biz biraz daha yukarıda olduğunu düşünüyoruz. Şu an özel durumu olan markalar için özel uygulamalar yapılıyor” şeklinde konuştu.
KDM Danışmanlık Kurucusu Murat İzci Hedef Özbekistan
AVM danışmanlığı tarafında yurtdışında ciddi fırsatlar olduğunu söyleyen Murat İzci, Özbekistan ile ilgili bir örnek vererek, “Özbekistan’da yürüttüğümüz bir projemiz var. Özbekistan 33 milyonluk ülke ve sadece 8 AVM var. Türk markaları orada inanılmaz rağbet görüyor. LCW, Mavi, Defacto, Koton, Colin’s…. Bütün markalarımızı biliyorlar ve öncelikli olarak onları istiyorlar. Dolayısıyla bu dönemde önceliğimiz yurtdışında proje gerçekleştirmek” dedi.
