Rize’de, 1960’lı yılların ortalarında, dönemin Belediye Başkanı Ekrem Orhon tarafından deniz dolgusu başlatıldı. Büyük taşlarla doldurulan, arasına kum ve balçık gibi malzemelerle dolgu yapılan 350 bin metrekarelik alan, deniz dolgu alanı olarak kazanıldı. Ekrem Orhon, ‘Denizi kara, karayı para yapan başkan’ olarak anıldı. Şehir merkezinin yaklaşık 3’te 1’ini oluşturan dolgu alanı üzerinde ilk etapta 3 kat halinde yapı izni verildi, ancak geçen sürede, dolgu alanına yüksek katlı binalar inşa edildi. Bugüne kadar aralarında valilik, belediye başkanlığı, kültür merkezi, adliye gibi kamu kurumlarının da yer aldığı çok sayıda binanın inşa edildiği alanda yaklaşık 70 bin kişi yaşıyor.
23 HEKTARLIK ALANDA DÖNÜŞÜM BAŞLADI
Kentte, 173 bin metrekarelik dolgu alanında korozyon nedeniyle riskli duruma gelen 4 bin 174 bağımsız yapıda kentsel dönüşüm projesi için harekete geçildi. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ve Rize Belediyesi’nce yürütülen çalışma ile daha az katlı, kentin kültürüne ve mimarisine uygun yapılar inşa edilecek. Azaltılacak yapı yoğunluğu Salarha beldesinde 52 bin metrekare ile Yağlıtaş Mahallesi’nde 207 bin metrekarelik iki yeni rezerv alanına taşınacak. Projede ilk etapta yıkılacak belediye bloklarının bulunduğu 23 hektarlık alandaki 118 dükkân, 174 ofis ve 60 konutta kentsel dönüşüm gerçekleştirilecek.
KİRA ARTIŞLARI YÜZDE 50’Yİ GEÇTİ
İş yeri ve dükkanların ağırlıklı olduğu alanda başlayan proje ile kiralık iş yeri arayanların sayısının arttığı kentte kiralarda bir anda yüzde 50’yi aşan oranlarda artış yaşandı. Bazı iş yerlerinde ise bu artış oranı yüzde 100’ü buldu. Kentte çok sayıda esnaf da merkezi caddelerde yer bulamadı. Yüksek kira bedelleri nedeniyle bazı dükkan sahipleri geçici dükkan kiralama yerine proje tamamlanıncaya kadar iş yerini kapalı tutmaya karar verdi.
‘İŞ YERİMİ AÇMIYORUM’
Balıkçı Cemal Yavuzer, yüksek kira bedelleri nedeniyle yeni iş yeri açmayarak kentsel dönüşümüm bitmesini bekleyeceğini belirterek, “Kirası 3 bin 500 liradan, 11 bin liraya çıkan dükkan biliyorum. Anlaşmaya çalıştık, 1 yıllık ücreti peşin istediler. Ben oraya yapacağım masrafı da hesap ederek, iş yerimi kapatacağım, yeni yapılacak dükkanların teslimini beklemeye karar verdim. Bu maliyetin altına giremeyiz” dedi.
‘ANORMAL BİR DURUM VAR’
Yıllardır işlettiği kasabı yeni yerine taşıyan Bayram Karali de, “Buradaki inşaat bitene kadar yeni bir yer ayarladık. Hazırlıklarımızı yapıyoruz, oraya geçeceğiz. Maalesef bu süreçte dükkan kiraları yüzde 100 arttı. 3 bin liralık yerler, 10 bin lira oldu. Anormal bir durum var. Buradaki inşaat bitince Rize’nin gerçekten çehresi değişecek yaşadığımız bu sıkıntıları unutacağız” diye konuştu.
‘YETERLİ DÜKKAN OLMAYINCA SONUÇ BU’
40 yıldır işlettiği lokantasını yeni yerine taşımaya hazırlanan Tuncay Kılıç ise, “Kira artışları yüzde 100’ün üzerinde. Pandemi sürecinde esnafın da ekonomik olarak iyi olmadığı bu dönemde yeni iş yeri arayan esnaf için bu rakamlar çok yüksek. 40 yıllık lokantam kapanmasın, tabela asayım diye bir yer ayarladım. Bana da uygun değil, kirası da çok yüksek ancak yine de 2- 3 yıl bu inşaat bitene kadar bizi idare edecek bir yer seçtik. Biz yerimizi ayarladık ama uygun fiyata yer bulamayıp, iş yerini kapatacak arkadaşlar da var. Kentsel dönüşüm yapılacak bu yer, Rize’nin iş hacmini sırtlanan yerlerden biri. Dolayısıyla yeni iş yerlerine büyük talep var. Ancak yeterli sayıda dükkan olmayınca da böyle bir sonuçla karşı karşıyayız” şeklinde konuştu.
‘RİZE KÜÇÜK BİR YER, DÜKKAN KAPASİTESİ BELLİ’
Emlak Danışmanı Kadir Akça, “Dükkanlarda şu anda talep sorunu yaşanıyor. O yüzden de kiralarda yüzde 50’nin üzerinde bir artış var. Rize küçük bir yer, dükkan kapasitesi belli. Ana cadde üzerinde zaten kiralık dükkan yok, ara caddelerde birkaç kiralık nokta var. Kiralık dükkan sayısı az olunca bir anda da talep artınca kiraların artması da kaçınılmaz oluyor. Piyasa ne yazık ki arz talep üzerine yürüyor. Arz da sıkıntı var, talep çok fazla” dedi.
‘FIRSATÇILIĞA DÖNÜŞTÜRMEYE ÇALIŞIYORLAR’
Emlak Danışmanı Lütfü Güner ise, “Kira artışları yüzde 40’ın üzerine çıkmış durumda. Kentsel dönüşüm dolayısıyla yıkılacak yerde bulunan esnaf yeni yer arayışına geçti. Yüksek rakamlarla karşı karşıyalar şu anda. Bu yapılan kentsel dönüşüm daha güzel bir Rize için ancak maalesef boş dükkan sahipleri bunu fırsatçılığa dönüştürmeye çalışıyorlar. Merkezi noktada boş dükkan sayısı az, burası yıkılınca sonuç olarak talep fazla oldu ve kira fiyatlarında artış yaşandı. Yıkılacak yerden taşınanlar yeni dükkan açmakta zorlanıyorlar” ifadelerini kullandı.
