Keşke hiç olmasa ama dünyanın dört bir tarafında her gün sayısız suç işleniyor ve bu suçları çözmek kolluk kuvvetlerine kalıyor. Yaşanan adli vaka hakkındaki ilk ve en önemli deliller olay yerinde bulunur. Bu delilleri bulan ise olay yeri inceleme ekibidir. Olay yeri inceleme ekipleri ve yaptıkları çalışmalar hem dünyada hem de ülkemizde pek çok yapıma ilham olacak kadar ilgi çekicidir.
Özel kıyafetleriyle ortalıkta bir şeyler toplayan kişiler olarak görülen olay yeri inceleme ekipleri aslında uzun yıllar boyunca özenle hazırlanmış bilimsel metotlar ışığında hareket ederler. Bazı sorular sorar, bu sorulara göre bazı ayrıntılar belirler ve buna göre de özel metotlar uygularlar. Gelin olay yeri inceleme ekiplerinin özel metotlarına ve arama yöntemlerine gelin yakından bakalım.
Olay yeri inceleme ekipleri neye göre arama yapar?
- Tecavüz, cinayet, hırsızlık gibi suç türü
- Cinayet, intihar, kaza gibi suçun niteliği
- Makroskopik ya da mikroskopik gibi olay yerinin büyüklüğü
- İç mekan ve dış mekan gibi suç mahalli konumu
- Suç mahallinin karmaşıklığı
Olay yeri inceleme ekiplerinin uygulayacakları metotlar öncelikle bu ve bunlara benzer temel esaslara göre belirlenir. Ekip, ilk olarak bu temel esasları göz önüne alır ve buna uygun metotları ortaya koyar. Daha sonra yapılacak olan ise bazı sorular sormak ve bu sorulara en doğru yanıtları verecek metodu belirlemektir.
Olay yeri inceleme ekipleri hangi soruların yanıtını arar?
- Kapı ve pencereler kilitli mi, açık mı?
- Girişlerde alet izi ya da kırık kilit var mı?
- Olay yerinde bir mücadele izi var mı, dağınık mı?
- Olay yerinde bir mektup, intihar notu ya da tehdit notu var mı, açılmış mı?
- Mutfakta yemek hazırlanmış mı, kaç kişilik?
- Boş bardaklar, şişeler, dolu küllükler gibi kalabalığa dair izler var mı?
- Kül tablasında kaç farklı sigara izmariti var?
- Orada olmaması gereken, girişi engelleyen kanepe gibi bir değişiklik var mı?
- Çöp kutusu dolu mu, sıra dışı bir şey var mı, karıştırılmış mı?
- Banyo havluları ıslak mı, herhangi bir temizlik için kullanılmış mı?
- Silah kullanılmış mı, mermi kovanı var mı, kaç tane?
- Suç bıçakla mı işlenmiş, mutfakta eksik bıçak var mı, planlı bir suç mu?
- Olay mahalli ve yakınında kaç farklı ayakkabı izi var?
- Olay mahalli ve yakınında kaç farklı araca ait lastik izi var?
- Yerde, duvarda ve tavanda kan var mı?
Olay yeri inceleme ekipleri daha önceden belirledikleri esaslar kapsamında bu ve buna benzer sorular sormaya başlarlar. Uygulanacak metot, bu sorulara en iyi yanıtları vermeyi hedeflemektedir. Olay yeri esaslarına ve sorulara bağlı olarak uygulanacak metot, bilimsel olarak en doğru sonuçların alınacağı yöntemdir.
Olay yeri incelemede kullanılan metotlar:
- Bölgesel Metot
- Şerit Metodu
- Izgara Metodu
- Spiral Metot
- Tekerlek Arama Metodu
- Rastgele Arama Metodu
Bölgesel Metot:
Hem iç hem de dış mekanlarda uygulanabilen bölgesel metotta olay yeri sanal bölgelere ayrılır. Her bir bölge için ayrı bir görevli atanır ve her bir görevli, bölgenin durumuna özel teknikler kullanır. Arama yapılan bölgeler iki kez kontrol edilir. Bu metot, dar alanlarda uygulanamaz.
Şerit Metodu:
Paralel yöntem olarak da adlandırılan şerit metodunda olay yeri sanal şeritler ile bir yürüyüş rotası şeklinde planlanır. Olay yeri büyüklüğüne bağlı olarak maksimum iki görevli şerit metodunu uygulayabilir. Görevli, olay yerinin bir köşesinden yürümeye başlar ve ağır adımlarla gezerek tüm delilleri tespit eder. İki kez kontrol edildiği zaman kusursuz bir sonuç alınır.
Izgara Metodu:
Izgara metodu, şerit metodu ile benzer bir çalışma prensibi üzerine oluşturulmuştur. Izgara metodunun tek farkı, sanal şeritlerin çok daha detaylı ve sıkı bir rota oluşturmasıdır. Olay yeri büyüklüğüne bağlı olarak maksimum iki görevli bu metodu uygulayabilir. Özellikle dış mekanlarda ve büyük olay yerlerinde son derece etkili bir yöntemdir.
Spiral Metot:
Daha az engelin bulunduğu iç mekanlarda kullanılan spiral metot, adı üzerinde olay yerinde bir spiral çizerek yapılan arama metodudur. Arama sırasında izlenecek spiral yol, olay yerine bağlı olarak içten dışa ya da dıştan içe çizilebilir. Olay yeri büyüklüğüne bağlı olarak maksimum iki görevli bu metodu uygulayabilir.
Tekerlek Arama Metodu:
Tekerlek arama metodu tarla ve çöl gibi geniş ve büyük dış mekanlarda uygulanan bir yöntemdir. Bölgesel metotta olduğu gibi alan, bir daire şeklinde düşünülerek sanal bölgelere ayrılır. Her bölgenin bir görevlisi vardır. Görevliler kendi bölgelerinden sonra diğer bölgeleri de inceleyerek doğruluk arttırılır. Kalabalık bir olay yeri inceleme ekibi gereklidir.
Rastgele Arama Metodu:
Rastgele arama metodu herhangi bir olay yerinde, herhangi bir suçta uygulanabilir olduğu için en sık tercih edilen yöntemlerden bir tanesidir. Bu metot uygulanırken herhangi bir kural yoktur. Karmaşık bir yöntem gibi görünebilir ancak karmaşık olay yerlerinde en azından temel bulgulara ulaşılana kadar uygulanacak en doğru yöntemdir.
En işin içinden çıkılmaz adli vakaları bile ustalıkla çözebilen olay yeri inceleme ekiplerinin kullandıkları metotlardan ve arama yöntemlerinden bahsettik. Yaşanan bütün olayların gizli kahramanı olan olay yeri inceleme ekiplerinin çalışmalarına hayran olmamak elde değil.
