Türk tarihinin efsanevi karakterlerinden Alp Er Tunga’nın mezarının nerede olduğu yıllardır araştırılıyor.
Özbekistan’ın Buhara kentinde uzun süredir araştırma yapan Gazi Üniversitesi’nden Prof. Dr. Necati Demir, Alp Er Tunga’nın mezarını bulduğunu iddia etti.
“TÜRK DÜNYASINA SELAM OLSUN”
Prof. Dr. Demir, keşfini şu ifadelerle duyurdu:
“Türk dünyasına saygı ile duyurumuzdur… Türklüğün ortak atası Alp Er Tunga’nın mezarı Buhara’da tarafımca bulunmuştur. Türk dünyasına selam olsun…”
“ARAP VE FARS KAYNAKLARINA GÖRE MEZARI BUHARA’DA”
Hürriyet’e konuşan Prof. Dr. Necati Demir, mezar yerine dair bir detay paylaşmadı ancak şunları söyledi:
“Eski Arap ve Fars kaynaklarında Alp Er Tunga’nın mezarının Buhara’da olduğu geçiyordu. Bölgedeki tarihçi ve araştırmacılardan da destek aldım. Detaylarını önümüzdeki günlerde açıklayacağım.”
TARİHÇİLER ŞÜPHE İLE YAKLAŞIYOR
Tarihçiler ise Alp Er Tunga’nın gerçekten yaşayıp yaşamadığının bile henüz somut verilerle tespit edilemediğini ve bu konuda temkinli olmak gerektiğini belirtiyor.
ALP ER TUNGA KİMDİR
Alp Er Tunga, veya Alp Er Tonğa (Altay Türkçesi: İlb Er Tonga), efsanevi bir Türk hakanıdır. Alp” (alp, yiğit, kahraman, bahadır), Er” (er, erkek, adam) ve tonğa” (babür/bebür) anlamındadır. Zaman zaman Saka Hanı olarak bahsedilir.
Tunga sözcüğü aslında leopar cinsinden yırtıcı bir hayvanın adıdır. Bir yiğitlik simgesi olarak alplere isim diye verilir. Uzun saçlı olmak Tunga’yı çağrıştırdığı için alpler saç uzatırlar. Ayrıca cengaverler yırtıcı hayvanların özellikle de aslan, kaplan, pars, tunga gibi hayvanların postlarını giyerler. Bu postlar savaşçılığın sembolüdür. Alpar Tunga Han, yanında iki tane tunga (leopar) ile resmedilir, sırtında da bir post vardır, postun dişleri başının üzerinden görünür. Tüm Türk Dünyasında olduğu kadar, İran ve Ortadoğu halklarının pek çoğu tarafından tanınır. Selçukluların 33 atasından biri olarak sayılır. Yeraltındaki 100 sütunlu demir sarayında yaşar. Alpar sıfatıyla anılır. İran mitolojisinde adı Afrasyab olarak geçer.
ÇEŞİTLİ KAYNAKLAR’DA ALP ER TUNGA
Yaşamıyla ilgili bilgiler efsanelere dayanan Alp Er Tunga’nın, Turancılarca Türklerin eski atalarının soyundan geldiği öne sürülür. Ayrıca, Divân-ı Lügati’t-Türk’te ve Kutadgu Bilig’de, İran destanı Şehnâme’nin kahramanlarından Efrasiyab (Afrasyab)’la aynı kişi olduğu belirtilir. Şehname’ye göre İran – Turan savaşları sırasında Zaloğlu Rüstem ile giriştiği mücadele sırasında pusuya düşürülüp öldürülmüştür. Öldürülmesiyle ilgili Alp Er Tunga Sagusu, Divân-ı Lügati’t-Türk’ün çeşitli yerlerinde örnek metin olarak verildiği söylenmektedir.
ORHUN YAZITLARINDA “ALP ER” VE “TUNGA” İSİMLERİ
Alp Er ismi, Altay Dağlarından bulunan eski runik Türk yazıtlarında da bahsedilmiştir. Orhun Yazıtlarıında (i, kuzey. 7, ii, doğu. 31), Kül Tigin 714 yılında Oğuzlara karşı beşinci defa yaptığı seferi başarı ile kazanınca, hitabeye şöyle yazdırmıştır.
DİVAN-I LÜGATİ’T-TÜRK’TE ALP ER TUNGA HİKAYESİ
Kaşgarlı Mahmud’un kızı olduğunu belirttikten sonra; “Çünkü Kaz’ın babası olan Tonğa Alp Er Afrasyap demektir; Merv şehrini yapan zattır” sözleriyle Efrasiyab ve Alp Er Tunga’nın aynı kişiler olduğunu bildirir.
KUTADGU BİLİG
Yusuf Has Hacib’in Karahanlı hükümdarı Tabgaç Buğra Han’a armağan olarak sunduğu Kutadgu Bilig adlı eserinde dünya hükümdarları içinde en adaletli olanların Türk hükümdarları olduğunu ve onların içinde adı meşhur olanın Taciklerin (İranlıların) Efrasiyab dedikleri Alp Er Tonga olduğunu belirtir.
Ayrıca Efrasiyab’dan şu sözlerle bahseder:
“Kent: Şeher. Bu kelmeden alınaraq Qaşqar üçün “Ordu Kend” derlər. Hanın oturduğu şeher demekdir. Çünkü Afrasiyab, havası gözel olduğu üçün burada otururdu.”
