Küçükçekmece’de, 19’uncu yüzyılda 2’nci Abdülhamid döneminde Fransızlar tarafından yapılan Osmanlı’nın ilk kibrit fabrikası, Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından 1991 yılında 1’inci derece tarihi eser olarak tescil edilip, koruma altına alındı. Tarihi fabrika, hisse sahibi aileler tarafından 70 milyon liraya satışa çıkarıldı.
Uzun yıllardır atıl durumda olan, bakımsızlıktan bazı duvarları yıkılan fabrikanın demir konstrüksiyon iskeletinin sapasağlam durduğu ifade edildi.
Dönemin şartlarında kibritleri taşımak için fabrikaya döşenen dekovil rayların bozulmadan günümüze kadar geldiği belirtildi.
15 bin 377 metrekare araziye sahip iki parselden oluşan binanın, 5 bin metrekare kapalı alanı olan ticari bir mülk olarak geçtiği bilgisine yer verildi.
FABRİKA GÜNÜMÜZDE DEPO OLARAK KULLANILIYOR
Hisse sahibi ailelerin, 5 ayrı bölüme ayırdıkları fabrikayı, kendi işlerini yürütmek için kullanmaya devam ettiği aktarıldı. Şu an depo olarak kullanılan binanın satıştan sonra boşaltılacağı ifade edildi.
AKALIN: CUMHURİYET DÖNEMİNDE BÜYÜK DEDEM SATIN ALMIŞ
Fabrikanın dördüncü nesil mirasçılarından Eda Akalın, “Cumhuriyet’in ilanıyla fabrika mülk olarak satılan binalardan biriymiş. Büyük dedem ve bir kişi daha, 2 aile olarak lastik çizme fabrikası kurmak için burayı almışlar.
Ancak yurt dışına hem makine hem de hammadde almaya gittikleri sırada 1’inci Dünya Savaşı çıkmış ve hiçbir şey alamadan ülkeye geri dönmüşler.
O nedenle fabrika atıl olarak kalmış. Burası çok büyük, aileler olarak ortak paydada buluşamadık. Tarihi eser olduğu için de yönetemiyoruz, kullanamıyoruz. O yüzden satmaya karar verdik.
Fabrika, kültür merkezi, alışveriş merkezi, restoran, eğlence kompleksi gibi birçok sosyal faaliyet alanı olarak kullanılabilir. Ama ev olarak değerlendirilemez, çünkü tarihi eser statüsünde. Restore edilip, çevresine emsal binalar yapılabilir, onun dışında yıkım olamaz” ifadelerini kullandı.
5 AİLE 20 HİSSEDAR VAR
Restorasyonun çok maliyetli olduğunu söyleyen Akalın, “Bize dedelerimizden miras kaldı. 5 aile toplamda 20 kişiyiz, herkes farklı işler yaptığı için binayı satarak değerlendirmek istiyoruz. Devletin burayı değerlendirmesini çok isteriz.
Türklere satılması taraftarıyız. Biz içinde hiçbir değişiklik yapmadık. İnşa edildiği gibi duruyor. Korumaya çalışıyoruz ama zaman her şeyi değiştirdiği gibi mülke de zarar veriyor. Restorasyon çok maliyetli olduğu için herhangi bir girişimde bulunmadık” dedi.
ÇOK ÖNEMLİ ENDÜSTRİ MİRASI
Dr. Öğr. Üyesi İlknur Türkoğlu “Kibrit fabrikası önemli bir kültür ve endüstri mirasımız. Burası 1897 yılında üretime başlayan Osmanlı’nın ilk kibrit fabrikası olma özelliğini taşıyor.
O dönemde fabrikanın çoğunluğu kadınlardan oluşan 200 işçi ve 50 personeli bulunuyor. 1900’lü yılların başında hammadde temininde sıkıntı olunca üretim durduruluyor. 1991 yılında tescillenerek 1993’te 1’inci derece koruma alanı ilan edilmiş” ifadelerini kullandı.
