İstanbul Boğazı’nda Hazine Arazisi Üzerindeki Mahalleler: Güncel Durum

İstanbul Boğazı, tarihi ve doğal güzellikleriyle dünya çapında tanınan, eşsiz bir coğrafyadır. Beşiktaş, Sarıyer, Üsküdar ve Beykoz gibi ilçeler, Boğaz’ın hem Avrupa hem de Anadolu yakasında prestijli yaşam alanlarına ev sahipliği yaparken, aynı zamanda hazine arazileri üzerinde yer alan gecekondu mahalleleriyle dikkat çeker. Peki, günümüzde İstanbul Boğazı’nda hangi mahalleler hazine arazisi statüsündedir? Bu soru, hem emlak sektörü hem de sosyal dinamikler açısından büyük önem taşır. Hazine arazileri, devlete ait olup genellikle tapusuz yerleşimlerin bulunduğu alanlar olarak bilinir ve bu bölgelerdeki gecekondu mahalleleri, kentsel dönüşüm projelerinin de odak noktasıdır.

Bu makalede, Beşiktaş, Sarıyer, Üsküdar ve Beykoz ilçelerinde hazine arazisi üzerinde bulunan mahalleleri, bu bölgelerdeki gecekondu yerleşimlerinin durumunu, kentsel dönüşüm süreçlerini ve sosyal-ekonomik dinamikleri detaylı bir şekilde ele alacağız. Amacımız, Boğaz’daki hazine arazilerinin güncel durumunu açıklığa kavuşturmak ve bu mahallelerde yaşayanların karşılaştığı fırsatlar ile zorlukları ortaya koymaktır. Boğaz’ın gecekondu mahalleleri, bir yanda eşsiz manzaralar sunarken, diğer yanda tapu sorunları ve altyapı eksiklikleriyle mücadele ediyor. Bu çelişkili dünyayı anlamak, İstanbul’un sosyal ve ekonomik dokusuna daha derin bir bakış sunuyor. Hazırsanız, Boğaz’ın hazine arazisi üzerindeki mahallelerini keşfetmeye başlayalım!

1. Hazine Arazisi Nedir ve Boğaz’daki Durumu

Hazine arazileri, Türkiye’de devlete ait olan ve genellikle tapusuz yerleşimlerin bulunduğu arazilerdir. İstanbul Boğazı’nda, özellikle Beşiktaş, Sarıyer, Üsküdar ve Beykoz gibi ilçelerde, hazine arazileri üzerinde gecekondu mahalleleri yoğunlaşmıştır. Bu araziler, 1950’li ve 60’lı yıllarda başlayan hızlı kentleşme ve göç dalgasıyla, kırsal kesimden gelen aileler tarafından yerleşim alanı olarak kullanılmıştır. Ancak, bu bölgelerdeki arazilerin çoğu, resmi tapuya sahip olmayan gecekondu sakinleri tarafından işgal edilmiştir. Boğaz’ın yüksek değerli arazileri, bu mahalleleri kentsel dönüşüm projelerinin hedefi haline getirmiştir.

Boğaz’daki hazine arazileri, genellikle eğimli yamaçlarda veya sahil şeridine yakın alanlarda bulunur. Bu araziler, özellikle Sarıyer ve Beykoz gibi ilçelerde, doğal güzellikleri ve stratejik konumlarıyla dikkat çeker. Ancak, tapu sorunları ve altyapı eksiklikleri, bu bölgelerde yaşayanların ekonomik ve sosyal durumunu karmaşık hale getiriyor.

2. Beşiktaş’ta Hazine Arazisi Üzerindeki Mahalleler

Beşiktaş, Boğaz’ın Avrupa Yakası’nda yer alan, merkezi konumuyla bilinen bir ilçedir. Ancak, ilçenin bazı mahallelerinde hazine arazisi üzerinde gecekondu yerleşimleri bulunmaktadır. Beşiktaş’taki gecekondu mahalleleri, genellikle sahil şeridinden ziyade, ilçenin iç kesimlerinde veya yamaçlarda yer alır.

2.1. Ortaköy ve Çevresi

Ortaköy, Boğaz’ın en popüler mahallelerinden biri olsa da, geçmişte hazine arazileri üzerinde gecekondu yerleşimleri barındırmıştır. Günümüzde, kentsel dönüşüm projeleriyle bu bölgeler büyük ölçüde modernize edilmiştir. Ancak, Ortaköy’ün arka sokaklarında ve yamaçlarında, hâlâ sınırlı sayıda tapusuz gecekondu bulunuyor. Bu alanlar, genellikle hazine arazisi statüsünde olup, kentsel dönüşüm projeleriyle yeniden yapılandırılmaktadır.

2.2. Yıldız ve Çırağan Bölgeleri

Beşiktaş’ın Yıldız ve Çırağan mahallelerinde, özellikle yamaçlarda, geçmişte hazine arazileri üzerinde gecekondu yerleşimleri yaygındı. Ancak, bu bölgelerdeki arazilerin çoğu, son yıllarda lüks konut projelerine dönüştürülmüştür. Hazine arazisi statüsündeki alanlar, artık sınırlı sayıdadır ve genellikle kentsel dönüşüm kapsamındadır.

3. Sarıyer’de Hazine Arazisi Üzerindeki Mahalleler

Sarıyer, Boğaz’ın Avrupa Yakası’nda, kuzeyde Karadeniz’e kadar uzanan bir ilçedir. İlçenin doğal güzellikleri ve ormanlık alanları, hazine arazilerinin yoğun olduğu bölgeler arasında yer almasını sağlamıştır. Sarıyer’deki gecekondu mahalleleri, genellikle Boğaz’a bakan yamaçlarda veya iç kesimlerde bulunur.

3.1. Rumelihisarı ve Baltalimanı

Rumelihisarı ve Baltalimanı, Sarıyer’in Boğaz’a yakın mahallelerindendir. Bu bölgelerde, özellikle yamaçlarda, hazine arazileri üzerinde gecekondu yerleşimleri bulunmaktadır. Rumelihisarı’nda, Boğaz manzaralı yamaçlarda yer alan gecekondular, hazine arazisi statüsünde olup, kentsel dönüşüm projelerinin hedefindedir. Baltalimanı’nda ise, geçmişte balıkçı köyü olarak kullanılan alanlarda hazine arazileri üzerinde yerleşimler mevcuttur.

3.2. Çayırbaşı ve Kocataş

Çayırbaşı ve Kocataş mahalleleri, Sarıyer’in iç kesimlerinde yer alır ve hazine arazileri üzerinde gecekondu yerleşimlerinin yoğun olduğu bölgelerdir. Bu mahallelerdeki arazilerin çoğu, devlete ait olup, tapusuz yerleşimlerle doludur. Kentsel dönüşüm projeleri, bu bölgelerde de aktif olarak uygulanmaktadır.

3.3. Zekeriyaköy ve Uskumruköy

Sarıyer’in daha kuzeydeki mahalleleri olan Zekeriyaköy ve Uskumruköy, son yıllarda lüks villa projeleriyle dikkat çekse de, geçmişte hazine arazileri üzerinde gecekondu yerleşimleri barındırıyordu. Günümüzde, bu bölgelerdeki hazine arazilerinin çoğu, kentsel dönüşüm veya özel projelerle değerlendirilmektedir. Ancak, bazı iç kesimlerde hâlâ tapusuz yerleşimler bulunmaktadır.

4. Üsküdar’da Hazine Arazisi Üzerindeki Mahalleler

Üsküdar, Boğaz’ın Anadolu Yakası’nda, tarihi ve kültürel zenginlikleriyle bilinen bir ilçedir. Hazine arazileri, özellikle ilçenin yamaçlarında ve iç kesimlerinde yoğunlaşmıştır.

4.1. Çengelköy ve Kuzguncuk

Çengelköy ve Kuzguncuk, Üsküdar’ın Boğaz’a yakın mahalleleridir ve geçmişte hazine arazileri üzerinde gecekondu yerleşimleri barındırmıştır. Çengelköy’ün yamaçlarında, hazine arazisi statüsünde olan alanlarda gecekondu mahalleleri bulunurken, Kuzguncuk’ta bu tür yerleşimler daha azdır. Kentsel dönüşüm projeleri, bu bölgelerdeki hazine arazilerini modern konut alanlarına dönüştürmektedir.

4.2. Kirazlıtepe ve Yavuztürk

Üsküdar’ın iç kesimlerinde yer alan Kirazlıtepe ve Yavuztürk mahalleleri, hazine arazileri üzerinde yoğun gecekondu yerleşimlerine sahiptir. Bu mahalleler, Boğaz manzaralı yamaçlarda yer aldığından, kentsel dönüşüm projelerinin öncelikli hedefleri arasındadır. Hazine arazisi statüsündeki bu alanlar, tapusuz yerleşimlerle doludur ve sakinler, kentsel dönüşüm süreçlerinde yerinden edilme riskiyle karşı karşıyadır.

5. Beykoz’da Hazine Arazisi Üzerindeki Mahalleler

Beykoz, Boğaz’ın Anadolu Yakası’nda, doğal güzellikleri ve geniş ormanlık alanlarıyla bilinen bir ilçedir. Hazine arazileri, özellikle ilçenin iç kesimlerinde ve yamaçlarında yoğunlaşmıştır.

5.1. Çubuklu ve Kanlıca

Çubuklu ve Kanlıca, Beykoz’un Boğaz’a yakın mahalleleridir ve hazine arazileri üzerinde gecekondu yerleşimleri bulunmaktadır. Çubuklu’nun yamaçlarında, hazine arazisi statüsünde olan alanlarda gecekondu mahalleleri yoğunlaşırken, Kanlıca’da bu tür yerleşimler daha azdır. Kentsel dönüşüm projeleri, bu bölgelerdeki hazine arazilerini lüks konut projelerine dönüştürmeyi hedeflemektedir.

5.2. Göksu ve İncirköy

Göksu ve İncirköy mahalleleri, Beykoz’un iç kesimlerinde yer alır ve hazine arazileri üzerinde gecekondu yerleşimlerinin yoğun olduğu bölgelerdir. Bu mahallelerdeki arazilerin çoğu, devlete ait olup, tapusuz yerleşimlerle doludur. Kentsel dönüşüm projeleri, bu bölgelerde de aktif olarak uygulanmaktadır.

5.3. Akbaba ve Dereseki

Akbaba ve Dereseki, Beykoz’un daha kuzeydeki mahalleleridir ve hazine arazileri üzerinde gecekondu yerleşimleri barındırır. Bu bölgeler, ormanlık alanlara yakınlığı nedeniyle hazine arazilerinin yoğun olduğu alanlar olarak bilinir. Kentsel dönüşüm projeleri, bu mahallelerdeki hazine arazilerini değerlendirmeyi amaçlamaktadır.

6. Hazine Arazileri ve Kentsel Dönüşüm

Boğaz’daki hazine arazileri, kentsel dönüşüm projelerinin temel odak noktalarından biridir. Beşiktaş, Sarıyer, Üsküdar ve Beykoz’daki hazine arazileri, yüksek değerli konumları nedeniyle hem yerel yönetimler hem de özel sektör için cazip alanlardır. Ancak, bu süreç, hazine arazileri üzerinde yaşayan gecekondu sakinleri için hem fırsatlar hem de riskler barındırıyor.

6.1. Fırsatlar

Kentsel dönüşüm projeleri, tapu sahibi olan gecekondu sakinlerine modern konutlara geçiş imkânı sunabilir. Örneğin, Beykoz’daki bazı mahallelerde, hazine arazisi üzerinde yaşayanlara yeni projelerde daire veya maddi tazminat teklif edilmektedir. Bu, özellikle uzun süredir bölgede yaşayan aileler için bir fırsat olabilir.

6.2. Riskler

Tapusu olmayan gecekondu sakinleri, kentsel dönüşüm sürecinde yerinden edilme riskiyle karşı karşıyadır. Yeni projeler, genellikle lüks konutlara odaklandığından, bu ailelerin Boğaz’da kalmaları zorlaşmaktadır. Ayrıca, yeni dairelerin bakım maliyetleri ve aidatları, düşük gelirli aileler için sürdürülemez olabiliyor.

7. Sosyal ve Kültürel Dinamikler

Boğaz’daki hazine arazileri üzerinde yer alan gecekondu mahalleleri, sosyal ve kültürel açıdan zengin bir dokuya sahiptir. Beşiktaş’taki mahalleler, daha kozmopolit bir yapıya sahipken, Sarıyer ve Beykoz’daki mahalleler, kırsal göçmenlerin yoğun olduğu topluluklara ev sahipliği yapar. Üsküdar’daki gecekondu mahalleleri ise, tarihi ve kültürel dokusuyla öne çıkar. Ancak, bu mahallelerde yaşayanlar, sosyal dışlanma ve altyapı eksiklikleri gibi sorunlarla mücadele etmektedir.

7.1. Altyapı Sorunları

Hazine arazileri üzerindeki gecekondu mahallelerinde, elektrik, su ve kanalizasyon gibi temel hizmetler genellikle yetersizdir. Özellikle Sarıyer’in Çayırbaşı ve Beykoz’un Göksu gibi mahallelerinde, altyapı eksiklikleri yaşam kalitesini olumsuz etkiler.

7.2. Toplumsal Algı

Boğaz’daki gecekondu sakinleri, genellikle “değerli arazileri işgal eden” kişiler olarak görülse de, bu mahallelerde yaşayanların çoğu, yıllardır bu bölgelerde bulunmakta ve burayı evleri olarak kabul etmektedir. Toplumdaki önyargılar, sosyal entegrasyonu zorlaştırmaktadır.

İstanbul Boğazı’nda hazine arazisi üzerinde yer alan mahalleler, Beşiktaş’ta Ortaköy ve Yıldız, Sarıyer’de Rumelihisarı, Baltalimanı, Çayırbaşı, Kocataş, Zekeriyaköy ve Uskumruköy, Üsküdar’da Çengelköy, Kuzguncuk, Kirazlıtepe ve Yavuztürk, Beykoz’da ise Çubuklu, Kanlıca, Göksu, İncirköy, Akbaba ve Dereseki gibi bölgelerde yoğunlaşmaktadır. Bu mahalleler, hazine arazisi statüsünde olup, genellikle tapusuz gecekondu yerleşimlerine ev sahipliği yapar. Kentsel dönüşüm projeleri, bu bölgeleri modernize etmeyi hedeflerken, tapusuz sakinler için yerinden edilme riskini artırmaktadır.

Öneriler:

• Adil Kentsel Dönüşüm: Yerel yönetimler, hazine arazileri üzerinde yaşayanların haklarını koruyacak ve onları yeni yaşam alanlarına entegre edecek politikalar geliştirmeli.

• Tapu Sorunlarının Çözümü: Hazine arazileri üzerinde uzun süredir yaşayan ailelere tapu hakkı tanınması, sosyal adaleti güçlendirebilir.

• Altyapı İyileştirmeleri: Gecekondu mahallelerinde temel hizmetlerin (su, elektrik, kanalizasyon) iyileştirilmesi, yaşam kalitesini artırabilir.

• Toplumsal Farkındalık: Boğaz’daki gecekondu mahallelerinin kültürel ve sosyal değerine dair farkındalığı artırmak için projeler düzenlenmeli.

Bu konuda daha fazla bilgi almak için bizi takip edin ve görüşlerinizi yorum kısmında paylaşın!