Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası (EBRD), Şubat ayında meydana gelen depremlerin ardından yeniden yapılanma ihtiyaçlarına yönelik projelerin de etkisiyle 2023 yılında Türkiye’ye 2,48 milyar euroluk rekor bir yatırım yaptı.
Türkiye 2023 yılında EBRD’nin yatırım yaptığı tüm ekonomiler arasında en yüksek yatırım hacmini alan ülke oldu.
EBRD 2022 yılında Türkiye’ye 1,63 milyar euro, 2021 yılında ise 2 milyar euro yatırım yapmıştı.
EBRD, Şubat ayında Türkiye’yi sarsan depremlerin ardından özel sektörünün gelişimini ve yeşil dönüşümünü destekleme konusunda adımlar atmıştı.
EBRD, depremden etkilenen bölge ekonomisinin toparlanması, yeniden inşası ve yeniden entegrasyonunu desteklemeyi amaçlayan çok yıllı 1,5 milyar euroluk bir yatırım planı açıklamıştı.
Plan, etkilenen işletmeler ve bireyler için yerel ortak bankalar aracılığıyla sunulan 600 milyon euroluk Afet Müdahale Çerçevesi’ne ek olarak, küçük ve orta ölçekli işletmeler için altyapı yatırımları ve özel sektör desteğini de içeriyordu.
EBRD’den yapılan açıklamaya göre deprem müdahale planının bir parçası olarak bölgedeki şirketlere ve bireylere 800 milyon eurodan fazla kaynak sağlandı.
Bu fonlar, EBRD’nin 2023 yılında Türkiye’ye yaptığı yatırımların yüzde 30’undan fazlasını oluşturdu.
Afet Müdahale Çerçevesi kapsamında İş Bankası, DenizBank, Akbank, QNB Finansbank ve Yapı Kredi aracılığıyla yapılan yaklaşık 400 milyon euroluk finansmana ek olarak, etkilenen bölgedeki diğer önemli EBRD yatırımları arasında elektrik dağıtım şirketi Enerjisa Enerji’ye 100 milyon euroluk, polyester üreticisi SASA Polyester’e 75 milyon euroluk ve enerji şirketi Mav Elektrik’e 25 milyon euroluk kredi sağlandı.
Banka ayrıca depremden etkilenen bölgede faaliyet gösteren KOBİ’lerin hasarlı binalarını, üretim varlıklarını ve altyapılarını yeniden inşa etmelerine yardımcı olmak amacıyla bir Yeniden Yapılandırma Yardımı ve Hibe programını da duyurdu. Program Japonya Maliye Bakanlığı’nın mali desteğini de içeriyordu.
EBRD Türkiye Direktörü Arvid Tuerkner 2023 yatırımlarıyla ilgili olarak şunları söyledi: “Şubat depremlerinin yol açtığı hasarın büyüklüğü göz önüne alındığında 2023 yılı Türkiye ve halkı için çok zorlu bir yıl oldu. EBRD ülkeye olan bağlılığını sürdürdü ve olağan önceliklerini korumanın yanı sıra, etkilenen bölgedeki işleri, geçim kaynaklarını ve beşeri sermayeyi korumayı amaçlayan kapsamlı bir deprem müdahale planını uygulamaya koymakta hızlı davrandı. Yapılması gereken daha çok şey var ve EBRD önümüzdeki dönemde de yeniden yapılanma çabalarına ve Türkiye ekonomisine katkıda bulunmaya hazır.
Yeşil dönüşüm gündemi
Tuerkner, EBRD’n,n Türkiye’deki yeşil ve ekonomik kapsayıcılık girişimlerinin de 2023’teki rekor finansmanın temel unsurlarından biri olduğunu belirtti.
Tuerkner, “Bu yıl aynı zamanda ülkedeki yeşil ve toplumsal cinsiyetle ilgili projeler için de önemli bir yıl oldu. EBRD, Türkiye’nin daha yeşil, daha dirençli ve daha kapsayıcı bir ekonomiye doğru yolculuğunda kilit bir destekçi oldu ve olmaya devam edecektir” diye konuştu.
EBRD geçen yıl Türkiye’de 48 projeyi finanse etti ve yatırımların yüzde 91’i ülkenin özel sektörüne, yaklaşık yüzde 58’i ise yeşil ekonomiye geçişine yönelik oldu. Projelerin yüzde 60’ı toplumsal cinsiyet bileşenleri içeriyordu.
Şirketlere yeşil finansman
Yeşil ve kapsayıcı yatırımlar arasında öne çıkanlardan bazıları, yeşil finansmana erişimi artırmak için ING Türkiye ve ING Leasing’e sağlanan 100 milyon euroluk finansman paketi; yakıt tasarruflu ve düşük karbon emisyonlu ürünlerin üretimini finanse etmeye yardımcı olmak için lastik üreticisi Brisa Bridgestone’a sağlanan 90 milyon euroluk kredi; TürkTraktör’e üretim tesislerinin modernizasyonunu ve daha fazla yeşil yatırımı desteklemek amacıyla verilen 70 milyon euroluk kredi; Ülker Bisküvi’ye sağlanan sürdürülebilirlik bağlantılı 75 milyon euroluk kredi ve Borusan EnBW’ye Hollanda Girişimci Kalkınma Bankası FMO ile sendikasyon yapısı altında verilen 200 milyon euroluk kredi oldu.
2023 yılında EBRD, Finlandiyalı teknoloji ve hizmet sağlayıcısı Metso Outotec ve Türkiye’deki tedarikçilerini desteklemek için Citi ile birlikte sürdürülebilir bir tedarik zinciri finansman programı da başlattı.
EBRD ayrıca Bursa’yı Yeşil Şehirler programına dahil ederek belediye ortaklıklarını genişletmeye devam etti. Bursa, EBRD programına Türkiye’den katılan beşinci ve toplamda 60. şehir oldu. Diğer Yeşil Şehirler İstanbul ve Gaziantep de 2023 yılında adımlar attı. İstanbul Yeşil Şehir Eylem Planını başlatırken, Gaziantep de bu planını tamamladı.
EBRD 2023 yılında Türkiye’de, çoğunluğu Küçük İşletmeler Etki Fonu, İklim Yatırım Fonları ve Türkiye’den olmak üzere 41,5 milyon euroluk bağış fonunu da kullandı.
EBRD, 2009’dan bu yana Türkiye’ye 439 proje kapsamında 19 milyar euro finansman sağladı. Bu yatırımların yüzde 93’ü özel sektöre aktarıldı.
