Ay’ın karanlık yüzeyinde devasa bir granit oluşumu tespit edildi. Planetary Science Institute’de araştırma bilimcisi olan Matthew Siegler’ın yürüttüğü çalışmada, Ay’ın Dünya’dan gözlemlenemeyen karanlık yüzeyinin altındaki ısıyı ölçmek için mikrodalga frekans verileri kullanıldı.
Dünya’da sık rastlanan bu granit oluşumunun Ay’da da tespit edilmesi bilim dünyasını heyecanlandırdı. Siegler, Dünya’daki granit parçaları, Kuzeybatı Pasifik’teki Cascade volkanlarını besleyen büyük sistemler gibi büyük volkanik grupları beslemiş olabileceğini söylüyor.
Çalışmayı yürüten ekip, yüzeyin altında üretilen ısının, yalnızca granit olarak Ay’da var olabilen bir radyoaktif element konsantrasyonundan geldiğini belirlemek için verileri kullandı.
Granit, Dünya’da bol olmasının aksine Güneş sisteminde oldukça enderdir.
Granit, magmatik bir kaya türüdür. Dünya’da oldukça fazla görülür. Bu yüzden Ay’ın karanlık yüzeyinde keşfedilmesi bilim insanlarını oldukça heyecanlandırdı. Güneş sistemindeki diğer gezegenlerde su ve levha tektoniğinin az miktarda olması da granit oluşumunu engellediği için Ay’da böyle bir keşfin yapılması şaşkınlık yarattı.
Erimiş kayaçların soğuması sırasında oluşan granit, oluşum için bazaltik kayaların tekrar eritilmesini ya da sıvı bazalttaki kristallerin kırılmasını gerektiriyor. Ay’da ise ne su ne de levha tektoniği var. En azından bizim bildiğimiz kadarıyla…
Araştırmacılar ise bu çalışmanın sonucunda Ay’ın karanlık taraflarında garip bir şey tespit ettiler.
Ay’ın kuzey kutbu yakınlarındaki volkanik bir bölge olan Compton Berkovich’in yeraltında, mikrodalga cihazlarıyla Ay’ın ortalama sıcaklığından neredeyse 20 kat daha fazlası ısı tespit edildi. Araştırmacılar, Çin Ulusal Uzay İdaresi’nin kamuya açık verilerini analiz ettiklerinde sonuçlar karşısında şaşkınlıklarını gizleyemedi.
Siegler: “Compton Berkovich yanardağının gerçekten de parladığını keşfettik”
Bu durum da kızılötesinde görüldüğü gibi, yüzeyin altının aslında sıcak olduğu anlamına geliyor. Yapılan analizin sonucu da granit matrisindeki radyoaktif elementlerin alt taraftaki ısı kaynağı olduğunu gösteriyor.
Bulunan granit parçasının çapı 50 km olarak tespit edildi.
Beklenenden oldukça büyük boyutta olan bu granit, Ay’daki magma sağlayan bir mantonun kanıtı olduğu düşünülüyor. Bu granitin oluşması için üç şeyin gerekliliğinden bahsediliyor: Ay’ın iç kısmından magma sağlayan büyük bir manto püskürmesi, Ay’ın içinde ıslaklık sağlayan bir yüzey ve granitin oluşması için ısı üreten radyoaktif malzeme sağlayan element parçaları.
Dahası, “Su olmadan granit olmaz” diyen Siegler, çalışma sonunda ‘Ay’da granit oluşturacak kadar su var mı, yoksa çok mu sıcak?’ ikilemine düştüğünü dile getiriyor. Eğer söz konusu granitin kaynağı Ay’daki suysa, Sadece son keşfedilen granit yapısını oluşturmak için Tuz Gölü’nü dolduracak kadar suya ihtiyaç olduğunu söylemeden geçmeyelim…
