BDDK’nın resmi internet sitesinde yayımlanan ve tasarruf finansman şirketlerinin kuruluş ve faaliyetlerine ilişkin usul ve esaslarını düzenleyen taslak, 7 bölümden oluşuyor.
İlk bölümde amaç, kapsam, dayanak ve tanımlar yapılırken, ikinci bölümde izne tabi işlemler başlığı altında “şirket kuruluşu”, “faaliyet izni”, “şube açma”, “ana sözleşme değişikliği ve sermaye artırımı”, “pay edinim ve devirleri”, “birleşme, bölünme ve devir” ile “iradi tasfiye” konularındaki işleyiş maddelerle aktarılıyor.
Kuruluş izni verilmesine ilişkin Kurul kararı tarihinden itibaren 6 ay içinde gerekli belgelerle kuruma başvurulması halinde durumları uygun görülenlere verilecek faaliyet izinleri Resmi Gazete’de yayımlanmasından itibaren geçerlilik kazanacak.
Şirketlerin şube açması da aynı şekilde izne tabi tutulacak ve her bir şube için 1 milyon TL ödenmiş sermayeye sahip olunması gerekecek. Şirketler, her ne ad altında olursa olsun şube dışında teşkilatlanmaya gidemeyecek ve acentelik veremeyecek.
Birleşme, bölünme ve devir işlemlerinin tamamı için BDDK’den izin alınması zorunlu olacak. Yönetmelikle şirketlerin faaliyetlerine son vermeleri ve iradi tasfiyeleri de Kurul iznine tabi bulunacak ve müşterilerine ilişkin yükümlülüklerini yerine getirebileceklerine dair bir tasfiye planını Kuruma sunulması gerekecek.
Genel faaliyet ilkeleri dokümanı hazırlama zorunluluğu getirildi
Taslak ile tasarruf finansman şirketlerinin yönetim kurulu üyeleri ile genel müdür ve yardımcılarına ilişkin bildirimlerin, atanmaları veya seçilmelerinden sonraki 15 gün içinde BDDK’ye gönderilmesi gerekecek.
Yıl sonu mali tablolarına ilişkin bağımsız denetim raporlarının takip eden yılın 15 Nisan’a kadar, haziran sonu bağımsız denetim raporlarının 15 Ağustos’a kadar ve yıllık faaliyet raporlarının en geç devam eden yılın nisan ayı sonuna kadar Kuruma bildirilmesi zorunlu olacak.
Yönetmelik taslağı ayrıca tasarruf finansman şirketlerine genel faaliyet ilkeleri dokümanı hazırlama zorunluluğu da getiriyor. Söz konusu şirketlerin faaliyetlerinde önem taşıyacak dokümanda yer alması gereken asgari şartlar, yönetmelik taslağında detaylı olarak belirtiliyor.
Tasarruf finansman sözleşmeleri; yalnızca konut, çatılı işyeri veya taşıt edimini amacıyla tasarruf yapılması ve finansman sağlanmasına konu edilebilecek.
Çerçeve sözleşmeler Kurul’un uygun görüşüyle Birlik tarafından belirlenecek.
Tasarruf finansmanında vade taşıtta 60 ayı, konutta 120 ayı aşamayacak
“Kurumsal yönetim” ile “tasarruf finansman faaliyeti” başlıklarının 3. ve 4. bölümlerde ele alındığı taslakta, “koruyucu hükümler” bölümü altında da öz kaynak hesaplarında izlenecek tutarlar, standart oran, bağış sınırları, aşımların giderilmesi ile sözleşme, finansman, tasarruf fon havuzunun değerlendirilmesi ve gayrimenkul edinilmesine ilişkin sınırlamalar yer alıyor.
Bu kapsamda tasarruf finansman şirketlerinin tahsil ettikleri organizasyon ücretlerinin bir bölümünü öz kaynak hesaplarında izlemesi düzenleniyor. Buna göre, şirketlerin tahsil ettikleri organizasyon ücretlerinin binde 5’i oranında ayrılan tutarlar öz kaynak hesaplarında izlenecek. Şirketin öz kaynağının, toplam aktiflerine oranının asgari yüzde 3 olarak tutturulması ve idame ettirilmesi zorunlu kılınacak. Standart oranı sağlayamayan şirket ise bu oranı tutturuncaya kadar yeni sözleşme yapamayacak.
Öte yandan bir şirket tarafından sağlanabilecek finansmanların toplamı, tasarruf fon havuzu ile öz kaynakları toplamının yüzde 75’ini aşamayacak. Bir müşteriye sağlanabilecek finansman tutarı da müşterinin sözleşmede öngörülen toplam tasarruf tutarının yüzde 150’sinin üzerine çıkamayacak.
Tasarruf fon havuzunda toplanan tutarlar ise faizsiz yatırım araçlarında değerlendirilecek ve sözleşmede müşteriye getiri sağlanması öngörülmediyse bu yatırımların getirisi ihtiyat fonu olarak ayrılacak. İhtiyat fonu, tasarruf fon havuzu toplamının asgari yüzde 3’ü kadar olacak. Kurul, bu oranı yüzde 1’e kadar azaltmaya veya iki katına kadar artırmaya yetkili olacak.
Tasarruf finansman sözleşmelerinde finansman döneminin azami vadesi konut ve çatılı işyeri sözleşmeleri için 120 ayı, taşıt sözleşmeleri için 60 ayı geçemeyecek. Şirketlerin bankalardan alacağı krediler ile tahvil, kira sertifikası ihracı ve benzeri borçlanma araçları vasıtasıyla edinebileceği mali yükümlülüklerinin toplamı en fazla öz kaynaklarının yüzde 30’u kadar olacak.
Bir şirketin gayrimenkullerinin net defter değerleri toplamı da öz kaynaklarının yüzde 50’sini aşamayacak. Bu hesaplamada, değerleme veya enflasyon düzeltmesine bağlı olarak oluşan ve gayrimenkul hesabına eklenen değer artışları yüzde 50 oranında dikkate alınacak. Elde edilen gayrimenkullerin ve diğer varlıkların 3 yıl içerisinde elden çıkarılması zorunlu kılınacak.
Önceden açılan şubeler için sermaye koşulu aranmayacak
Yönetmelik taslağı, tasarruf finansman şirketlerinin müşteri hakları için de önemli düzenlemeler getiriyor. Taslağın 6. bölümünde risk yönetimi başlığı altında “tasarruf finansman faaliyeti risklerinin ölçümü ve yönetimi”, “likidite yönetimi”, “ürün tarifelerinin belirlenmesi ve fiyatlama”, “ihtiyat fonu” konularına ilişkin maddeler bulunuyor.
Çeşitli ve son hükümlerin bulunduğu taslağın 7. bölümünde ise yurt dışından temin edilecek belgeler ve dış hizmet alımını sınırlamalarına ilişkin usul ve esaslar yer alıyor.
Öte yandan intibak süreci, edinilmiş gayrimenkuller ve ortaklık payları, sözleşmeler, mevcut şubeler ve mevcut şirketlerin tasfiyesine ilişkin de geçici maddeler bulunuyor.
Bu kapsamda, kanun yürürlüğe girmeden önce faaliyet gösteren şirketlerin edindiği gayrimenkuller nedeniyle, gayrimenkul sınırına ilişkin aşımlar dikkate alınmayacak. Bu tür aşımı bulunan şirketler mevcut gayrimenkullerinin öz kaynaklarına oranı belirlenen sınıra ulaşıncaya kadar, yeni gayrimenkul edinemeyecek.
Aynı şekilde kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce açılan şubeler için de ödenmiş sermaye tutarına ilişkin koşul aranmayacak. Ancak, şubelerinin sayısı mevcut ödenmiş sermayelerine göre açabileceği şube sayısını aşan şirketler, aşım giderilinceye kadar yeni şube açamayacak.
